lawenda

To olejek,o którym napisano już wszystko i wszędzie: od Pudelka poprzez handlowe strony internetowe na naukowych periodykach kończąc.

Wiele z tych informacji tworzonych jest  metodą"copy paste "(destylacja informacji) i wyprodukowano  ich  i powielono w internecie setki .

Na szczęście lawenda wciąż daje naukowcom   powody  do badań i odkrywania  tego  co niepoznane w tej roślinie.A jej miłośników oraz tych uprawiających wciąż przybywa.

Tak ironicznie pozwoliłem sobie zacząć  o tym  chyba najbardziej rozpoznawalnym na świecie olejku eterycznym  i cudownej roślinie.I w zasadzie nie powinienem pisać juz wiecej,bo jak wyżej wypomniałem  to już  napisane zostało!

Pozwolę sobie więc na nietypowe ( jak na stronę o produktach )pisanie o lawendzie i pozyskiwanym z niej olejku eterycznym.Będzie to zbiór ciekawostek  i faktów może  trochę mniej znanych,a z lawendą związanych.

To co wiem ,to co przeczytałem ,to co znalazłem w różnych źródłach i to czego nauczyłem się pracując z tą rośliną.

Tym sposobem dołożę swoja cegiełkę w opowieściach o lawendzie.

Myślę  ,że mam do tego prawo,gdyż  przeprowadziłem tysiące destylacji tej rośliny i nawet zdążyłem ją polubić.

Pisząc olejek eteryczny z lawendy mam na myśli pozyskiwany z jej  wielu odmian.

Zaczniemy od Wschodu.

Jednym z największych producentów olejków lawendowych był Związek Radziecki,ale historia lawendy w tym kraju zaczęła się w czasach,gdy o przyjściu Lenina nikt jeszcze nie śnił.Nawet jego prababka.

Próby uprawy lawendy podjęto w Rosji w 1752.

W 1812 roku Krymie powstaje  Państwowy Ogród Botaniczny Imperial Tauride,znany później jako  Nikitsky.

W początkach XIX wieku na Krymie powstała pierwsza plantacja o wielkości 2,5 hektara.

Lawendowa(jasna) strona komunizmu.;-)

Pierwsze przemysłowe plantacje lawendy  powstały w 1929 roku już w Związku Radzieckim.

W 1937  z 814 hektarów pól radzieckiej lawendy ponad 700 hektarów  było na Krymie.

ZSRR ze swoistą gigantomanią,milionami hektarów ziemi uprawnej i kołchozami  i tu nie zawiódł .

Za czasów Związku Radzieckiego pola na Krymie o powierzchni 2500 hektarów w początkach lat sześćdziesiątych rozrosły się do 6 tysięcy hektarów w roku 1989.

Tu chciałbym zaznaczyć ,że każde nowe pole z roslinami olejkodajnymi cieszy).

Każdego roku obsadzano nowe pola 8 milionami sadzonek lawendy wąskolistnej.

Wyhodowano nowe plenne odmiany.

Moce produkcyjne lawendowych pól Krymu sięgały 100 ton olejków eterycznych każdego roku.

Na ten przerób pracowało 13 kołchozów i 28 sowchozów czyli ichniejszych  PGR-ów

Towarzyszyły temu: zakłady  wytwarzających destylatory i maszyny do zbioru lawendy ,stacje nasienne  i farmy doświadczalne  w całym ZSRR.

Na ironię : olejki lawendowe zakupywała z ZSRR nawet Francja.

Aż przyszedł rok 1990

Tu polecam( zamiast moich słów)  wspaniały fotoreportaż który był podporą tego tekst:

https://lana-sator.livejournal.com/216465.html

Fotografie wymarłego zakładu ranią  duszę każdego olejkarza i miłośnika destylacji.

Stare pordzewiałe baterie destylatorów i bujna przyroda zarastająca fabrykę olejków przypominają  mi niechlubne lata  naszej  reprywatyzacji i upadku wielu zakładów w tym również destylarnii olejków na terenie Polski.

Miłośniku lawendy -

jeśli będzie można to jedź  na Krym;!!!!!

Największe pole lawendowe w jednym kawałku możemy odnaleźć niedaleko Bakczysaraju, we wsi Turgieniewka.

Jego wielkość to 120 hektarów .

Polecam filmik o lawendowych polach na Krymie

https://www.youtube.com/watch?v=6WHgY8wZPYk&t=66s

Do dziś jest chętnie odwiedzanym miejscem przez turystów.

Inne  lawendowe pola rozrzucone są  po całym Krymie ,a  malownicze nazwy pobliskich miejscowości same zapraszają do odwiedzania: Krymskaja Róża, Aromatnoje(Pachnące) i Cwetocznoje(Kwiatowe),Lawenda i wiele innych.

Wokół wsi Mazanka i Opuszka  znajdziemy zaniedbane pola ,gdzie uschnięte  lawendowe badyle wciąż roztaczają aromat na całą okolicę.

Krach komunizmu był też katastrofą dla lawendowych pól.(komunizmu nie popieram ,ale pól szkoda)

Są też plusy.

Na pozostałościach poradzieckich lawendowych pól powstało kilka ekologicznych producentów, którzy metodą nic nie robienia  (nie nawozimy -" tylko zbieramy" oraz samo rośnie co już zasadzone )doprowadzili  do powstania  upraw ekologicznych;-)

cdn

horror na Połoninie Pożyżewskiej i zemsta Ducha Gór

Niechlubne praktyki pozyskiwania olejków z kosodrzewiny.

Nie wszystkie fabryczki olejków  w Polsce zapisały swoje istnienie złota czcionką.

W roku 1912 we Lwowie powstaje  francuskie towarzystwo Olearta.

Zawiera kontrakt z rządem austriackim,który wydzierżawia mu z obszary kosodrzewinowe z terenów panstwowych.Celem tej firmy jest eksploatacja kosówki w celu pozyskiwania oleju kosodrzewinowego i terpentynowego.Barbarzynska i łupiezcza  działaność tej firmy doprowadza do zniszczenia ogromnych obszarów w okolicach Czarnohory i Gorganów w Karpatach Wschodnich.

Pierwsza destylarnia powstaje w okolicach szczytu  Dancerz i działa do 1914 roku .

Przerwana przez pierwszą  wojnę światową działalność nie zmieniła zamierzeń jej właścicieli Olearta.

W roku 1920 powstaje firma Olearta II ,kontynuująca eksploatację połoniny Czarnohory.

Na skutek ogromnych protestów z różnych środowisk.,ministerstwa rolnictwa,ochrony przyrody Rząd Polski nie odnawia koncesji aż do roku 1924.

"Co więcej, Ministerstwo R. i D. P. poleciło 29. X. 1921. pismem N. 973 Okręgowej Dyrekcji Lasów Państwowych we Lwowie «wyłączyć od

pasania bydła i użytkowania zadarnienia i tra­wy, połoninę znajdującą się pomiędzy potokiem Dancerz i granicą dóbr hr. Skarbka o powierzchni 307 5 ha oraz «sąsiednie oddziały (leśne) 76 i 770 powierzchni 140 ha. o d w s z e l k i e g o u ż y t ­k o w a n i a » , a wreszcie «cały obszar ten ogro­dzić drutem kolczastym, znajdującym się na miej­scu». Tymczasem rozeszły się wieści, że właśnie na obszarze dóbr państwowych firma «Olearta»ma zamiar wydzierżawić pola kosówkowe dla eksploatacji olejku."

Dziesiątki artykułów obrońców przyrody w prasie  piętnuje łupieżcą eksploatację.

W dniu 28.08.1925 Dyrekcja Lasów  państwowych informuje ,że kontrakt z firmą chemiczną Olearta  ze Lwowa nie dochodzi do skutku i nie jest ważny .

Eksploatacja i pozyskiwania kosówki na olejki eteryczne  jest zabronione. Zarówno  na terenach Dancerza jak i Czarnohory.

W piśmie skierowanym do profesora Goetla,przewodniczącego Polskiej Delegacji Przy Międzynarodowej Komisji Delimitacyjnej Polsko-Czesko-Słowackiej ,Dyrekcja Lasów Państwowych podkreśla ,że w lasach państwowych  kosodrzewinowy  nie zamierza eksploatować ani teraz ani w przyszłości.

Nie zrażeni niczym producenci otwierają firmę Howerla ,która omija prawo  i dzierżawi prywatne tereny należące do miejscowych górali huculskich .

Huculi mamieni przez spekulantów nadziejami pozyskiwania pastwisk (przez usunięcie kosodrzewiny),oddali miejscowe tereny w ręce  niszczycieli przyrody.

W lecie 1925 r. właściciel połoniny Maryszewskiej Berłaniuk wydzierżawił 560 morgów konsorcjum «Howerla», dla celów eksploatacji kosówki.

Firma uzyskuje pozwolenie od Starostwa z Nadwornej.Także  województwo Stanisławowskie udzie­liło koncesji na tę eksploatację.

"Ministerstwo rolnictwa przygotowało projekt  ustawy uzupełniającej do galicyjskiej ustawy lasowej z r. 1852,który obok limb, cisów i brekiń bierze w bez­względną ochronę kosodrzewinę, zakazując jej niszczenia. «Wobec tego jednak, że, stosownie do postanowień art. 99. ustawy konstytucyjnej,bezwzględny zakaz użytkowania kosodrzewiny pociągnąłby za sobą obowiązek wypłacania właścicielom odszkodowania, Ministerstwo, bio­rąc pod uwagę stan finansowy państwa, odstą­piło od pierwotnego zamiaru»

Sprzeczne przepisy jak również  stare ustawodawstwo austriackie z czasów zaborów doprowadzają do błędów decyzyjnych .

Kolejne Narady przedstawicieli czterech ministerstw doprowadzają do wydania uchwał sprzecznych  z istniejącymi prawami.Być moze przyczynil sie do tego jeden ze współwłaścicieli firmy Andrzej Witos.Brat  znanego przywódcy chłopów polskich i premiera Rządu II Rzeczypospolitej Wincentego Witosa.

Ponowne ustawy z roku 1925 nie przynoszą konkretnych zmian w ochronie kosodrzewiny.

Ministerstwo Rolnictwa ,które zabroniło wycinki kosówski w lasach państwowych zezwala firmie Howerla na korzystanie ze starej drogi leżącej na terenie rezerwatu przyrody.Ta decyzja doprowadzi do katastrofy ekologicznej .Firma bezprawnie wykorzystuje drogę  do stałej komunikacji i przewozu urządzeń do produkcji olejków pod górę Dancerz.Szybko powstaje kilka olejkarni.

Właściciele przedsiębiorstwa wykorzystują położenie  z dala od dużych skupisk ludności izaczynają  barbarzyńska eksploatację  na niespotykaną skalę.Wycinają pasy kosodrzewiny, (w myśl ustawy o użytkowaniu )  o szerokości 20m. Prowadzą  rabunkowa wycinkę nie zważając na zapisy o ponownym zalesianiu wyeksploatowanych terenów.

Stosują najgorszy sposób eksploatacji kosówki polegający na obcinaniu pędów ,gałęzi oraz obsypywaniu szpilek.Lasy kosodrzewinowe ulegają całkowitej degradacji.

Tą rabunkowa wycinkę próbuje przerwać miedzy innym Polskie Towarzystwo Przyrodnicze. im Kopernika,które bardzo mocno angażuje się w ratowanie lasów kosodrzewinwych.Na próżno.

Zemsta Ducha Gór

W 1927 roku dochodzi do katastrofy w firmie Howerla.

Powódz i splyw gruzowo błotny doprowadza do zawalenia budynku destylarni i śmierci kilkoro  robotników .

Ta tragedia wstrzymuje na jakiś czas eksploatację kosodrzewiny.

Zarząd właścicieli występuje o kredyt na odbudowę destylarni i w 1930 roku ponownie uruchamia produkcję olejków na Polanie Maryszewskie eksploatację na pobliskich wzgórzach.

Pałający chęcią zysku kontynuują swoją niszczycielska działalność gwałcąc  postanowienie tymczasowej ustawy o zakazie pozyskiwania kosodrzewiny.

Wobec takiego stanu rzeczy Starostwo w Nadwornej  cofa koncesję i opieczętowuje fabrykę.

Właściciele fabryki wykorzystują położenie fabryki w ustronnym miejscu.Fabryka była opieczętowana z przodu,a przez tylną bramę dowożono materiał do destylacji.Skala zniszczeń była ogromna. Biorąc pod uwagę ,że do wyprodukowanai 1 kg olejku kosodrzewinowego potrzeba  okolo 500 kg pędów i igieł.Obumarła kosodrzewina pozbawiona pędów nie odrodziła się. Badania komisji po 18 latach od rozpoczęcia rabunkowej eksploatacji potwierdziły całkowite zniszczenie kosówki.

Trzykrotne próby pieczętowania  fabryki doprowadziły do jej całkowitego zamknięcia w roku 1931.

Druga zemsta Ducha gór

Nękana przyroda dokonała ponownej  zemsty .Zimą 1932 potężna lawina śnieżna zawaliła budynek destylarni.

"Nagle stało się coś okropnego, zatrzęsła,

zakolebała się ziemia. Z nieopisanym hukiem stoczyła

się z wierchu Spyci potworna lawina skalna. Może

nawet cała grań zawaliła się, nie wytrzymawszy

zaciekłego walenia piorunów i runęła w przepaścistą

gardziel wąwozu, kędy grzmiały dzikie wody

Homulca. Ogłuszające dudnienie. Gigantyczne

chroboty. Potężne uderzenie jakby młotem w żelazo.

Światło w fabryce i w domu Zarządu zgasło naraz.

Wciąż dudniało, wciąż trzęsła się ziemia. Lawina

toczyła się już gdzieś daleko w dole, gdzie kładły się

pokotem lasy wśród piekielnych trzasków, poczem

dochodziła tylko zwyczajna wrzawa wód, czyniąca

wrażenie ciszy po jakimś okropnym zdarzeniu.

Nazajutrz donosiła cała prasa polska

o doszczętnym zniszczeniu fabryki olejków na

Mariszewskiej, gdzie w katastrofie zginęło siedem

osób. Straszliwy ten wypadek spowodowało osunięcie

się czubału wiszarowatej Spyci i piargowych stoków.

Homulec, tocząc skalną lawinę, zniósł owej nocy, niby

lekką zabawkę fabryczne zabudowania wraz

z wszelkiem urządzeniem, potem runął na lasy,

stąd na Czarnohorską puszczę, a wyżłobiwszy w niej

potworną ulicę, dopadł Prutu i zniszczył mu od

tysiącleci ugruntowane, rzeczne koryto …

W taki sposób zniknęła z powierzchni ziemi

fabryka nad Homulcem. Bo jak zapewniają miejscowe

gazety z Bystrza i z Dzembroni, Duch Czarnohory

czuwa i strzeże zazdrośnie swoich skarbów i tajemnic."

Józef Bieniasz „Duch Czarnohory”

wyd. Lwów 1936

Rozkradna przez miejscową ludność  fabryka dopełniła żywota.

Tymczasowo.....

Radość obrońców przyrody trwała krótko.Akcjonariusze spółki Howerla rozsyłają memoriały zachwalające produkty spółki i żądają wydania ponownych zezwoleń na produkcję  i eksploatację kosodrzewiny.

W 1936 dochodzi  do kolejnej ich ofensywy.Rabunkowa produkcja olejków eterycznych z kosodrzewiny zaczyna się na nowo i zostaje przerwana  dopiero przez wybuch II wojny światowej.

Olearta, Howerla,Halusia to nazwy kilku fabryk olejków,które swoim skandalicznym postępowaniem i rabunkową eksploatacją  przyczyniły się do całkowitej degradacji środowiska.

Ta wyżej przedstawiona historia nie stanowi ewenementu w przedwojennej Polsce.

Podobna historia barbarzynskiej eksploatacji lasów kosodrzewinowych wydarzyła sie między innymi w Tatrach w Dolinie Kieżmarskiej ,gdzie nawet kilkadziesiąt lat po zlikwidowaniu destylarnii kosodrzewina nie odrodziła się.

Imię rózy

Olejek ,który znajdziesz w prawie każdej perfumie

Masło na wagę złota